Chánh báo và y báo, biệt nghiệp và cộng nghiệp, thân tâm ta và thân tâm môi trường.
Con người chúng ta gồm có phần thể xác và năng lượng có ý thức tương tác trong tổng hoà các mối quan hệ tự nhiên và xã hội. Chúng ta đang sống trong sự liên hệ chặt chẽ và không ai có thể thoát khỏi vòng nhân quả, nhân đã gieo thì quả báo (retribution) sẽ có.
Tâm ý làm chủ
Tâm ý người gieo
Tâm ý là nhân
Tàng (tiềm) thức đón nhận
Vũ trụ hợp theo
Quả báo tuỳ hiện.
Có 2 loại quả báo đó là Chánh báo và Y báo. Chánh báo tức là thân và tâm của chúng ta. Y báo là hoàn cảnh (environment) của chúng ta mà Tuệ Đức hay gọi là thân tâm môi trường. Trong quá khứ ta đã sống như thế nào, đã có những hành động nào về thân, miệng và ý (tâm ý), cho nên hôm nay ta có cái thân thể như thế này, cái tâm thức như thế này, đối diện hoàn cảnh như thế này. Hình hài, thân thể, sức khỏe và tâm tư ta là chánh báo của ta. Và cái hoàn cảnh bao quanh, môi trường xung quanh chánh báo đó gọi là y báo. Ta đừng tưởng hoàn cảnh hay môi trường xung quanh nằm ở bên ngoài. Hoàn cảnh, môi trường sống cũng do mình tạo ra. Tại vì cả hai đều là “báo” hết cho nên chánh báo cũng là mình mà y báo cũng là mình. Do vậy mà Tuệ Đức hay chia sẻ cái thấy rõ “Ta không phải là ta mới đích thực là ta”.
Do vậy ta phải có bổn phận phải nâng cao chất lượng của cả hai cái. Ta thanh lọc, nâng cao chất lượng của thân thể, làm cho thân thể mạnh khỏe và vững chãi hơn. Ta nâng cao chất lượng của tâm thức để cho tâm ta nhẹ nhàng, vững chãi và an lạc hơn. Và ta nhiệt tâm góp phần nâng cao chất lượng của hoàn cảnh, môi trường sống để cho sự sống và tu tập có nhiều thuận duyên hơn.
Thiền tập nhìn sâu ta thấy rõ rằng giữa chánh báo và y báo có sự liên hệ mật thiết, ta không thể tách rời hai cái ra được. Chúng ta không thể chia ra giới hạn giữa ta và không ta, giữa chánh báo và y báo, giữa con người ta và hoàn cảnh-môi trường sống. Có thể trong một giây phút nào đó, ta có cảm tưởng là y báo này không thích hợp cho ta, ta muốn đi tìm một hoàn cảnh khác, thì ta nên nhớ rằng y báo luôn luôn đi theo chánh báo như bóng theo hình. Chúng ta đi đâu thì cái loại y báo đó cũng đi theo. Đi đâu ta cũng sẽ gặp những điều kiện tương tự. Tốt hơn hết là chúng ta nên thanh lọc sâu, chuyển hóa thân tâm của ta một cách sâu sắc để tìm cách chuyển hóa cái y báo của ta ngay bây giờ và ở đây và chấm dứt hành động chạy quanh như nhạc sĩ Trịnh Công Sơn có nhận ra và viết rằng “Đi đâu loanh quanh cho đời mỏi mệt”.
Chúng ta biết rằng sự an vui, tươi mát, hạnh phúc của chánh báo tùy thuộc rất nhiều vào việc chúng ta tổ chức y báo của mình ra sao. Con người có những nhu yếu gọi là nhu yếu đích thực. Có những nhu yếu không phải là nhu yếu đích thực mà chỉ là những thèm khát hay ham muốn. Nhu yếu đích thực của chúng ta là ăn, mặc, ở tối giản thuận nhiên thiền vị và khi chúng ta thực hiện được những nhu yếu đích thực đó, tự nhiên chúng ta có sức khỏe, có sự an vui về cơ thể cũng như an lạc về tinh thần. Nhưng trong đời sống văn minh và hiện đại chạy theo tăng trưởng kinh tế hiện nay, ít người trong chúng ta thấy được ba nhu yếu đích thực trong chúng ta tại vì chúng ta chỉ sống bởi sự ham muốn từ niềm tin và tri giác sai lầm.
Y báo đẹp hay không đẹp, thuận lợi hay không thuận lợi, thích hợp hay không thích hợp cho ta, một phần lớn là do cách thức ta tiếp nhận. Người có thông tuệ, có tri giác cùng trực giác sâu sắc sẽ khám phá ra rằng phiền não tức bồ đề, ma quỷ và thánh thiện vốn không hai không khác, trong cũng môi trường đó ta có thể thỏa mãn những nhu yếu đích thực của thân tâm ta, và tự nhiên ta cảm thấy hạnh phúc và an toàn trong cái hoàn cảnh đó. Phước thay cho những vị nào THỰC HÀNH HẠNH ĐẦU ĐÀ một cách chân chính, đúng đắn sẽ cảm nhận rõ nhất việc này. Cũng trong môi trường thử thách nóng lạnh khắc nghiệt của thiên nhiên hay môi trường thử thách của xã hội khi hàng triệu người đả kích, chống đối, chê bai, chửi rủa ta hết lời cay nghiệt, bảo ta là kẻ tâm thần thì ta không vì thế mà buồn, mà sân, ta giữ được sự bình tâm, cám ơn và chúc phúc họ hay hàng triệu người khen ngợi, tán dương, tung hô, kính ngưỡng, ngưỡng mộ vô cùng ta cũng không vì thế mà vui, mà dính vào tham danh, ta vẫn giữ được sự bình tâm và buông xả hoàn toàn, ta cũng cám ơn và chúc phúc họ.
Muôn triệu hạt mưa không bao giờ rơi nhầm chỗ, quá khứ đã qua, tương lai chưa tới, những diễn biến của quá khứ, tương lai đã và sẽ nằm trong sự vận hành của pháp, của quy luật tự nhiên, quy luật nhân quả không sai lệch dù một ly. Giây phút, khoảng khắc, sát na hiện tại là món quà vô tận sinh động của sự sống một cách hữu hình cũng như vô hình mà người Phương tây gọi là Present Moment (Khoảng khắc hiện tại, khoảng khắc làm quà). Món quà của sự sống, giây phút hiện tại có cả quá khứ và tương lai là vô tận đang đến và trôi qua một cách tuyệt đẹp, tuyệt vời, thật ý nghĩa mà ta không thể nắm bắt.
Người thương ơi, hãy thức dậy đi đừng ngủ mơ nữa, hãy thanh lọc làm sạch thân tâm, rửa sạch hết mọi cấu uế ô nhiễm và cùng Tuệ Đức hân hoan trong tu tập và tận hưởng cuộc sống với tinh thần lễ hội, tinh thần Tết theo cách của mình mà đừng bỏ lỡ món quà sự sống vô tận ở từng khoảng khắc tuyệt diệu ở hiện tại người thương nhé.
Trân trọng, yêu thương và biết ơn tất cả.
– Tuệ Đức (Sư Rừng Gọi) –